Praca w zespole

Bez względu na to, czy jesteśmy członkiem zespołu, czy też liderem, zależy nam na tym by dobrze pracować w zespole.

Każdy chciałby być doceniony i czuć, że spełnia się w danej grupie, a jego praca pozytywnie wpływa na wyniki całego zespołu. Oczywiście są również osoby, które wolą pracować indywidualnie, jednakże i tak ostatecznie najczęściej współpracują z kimś z zespołu, sprawozdają się przed nim, wspierają pracę zespołu.

Nikt z nas nie jest w stanie sam zrobić tyle, ile jesteśmy w stanie zdziałać w większej grupie – braknie nam czasu, sił, ale także różne spojrzenia na tą samą sprawę, która rozwija i zwiększa efektywność zespołu. Ze względu na to, że nikt nie chce być tzw. najsłabszym ogniwem warto znaleźć swoje miejsce w zespole – zrozumieć czym powinniśmy się zajmować, aby rzeczywiście przynosiło nam to satysfakcje, a zespołowi korzyści. 

Jedną z najbardziej znanych teorii dotyczących podziału zadań jest teoria dra Mereditha Belbina – role w zespole. Chcąc odkryć „przepis na sukces” zastanawiał się, dlaczego w jednym zespole, który teoretycznie ma największe przesłanki na bycie liderem w branży – bardzo dobrych specjalistów, duże środki finansowe, potrzebne zaplecze technologiczne jednak tymi liderami nie są, a zespoły ze zdecydowanie mniejszym potencjałem zajmują ich miejsce.

Przebadanych zostało wiele zespołów, lecz wszystkie te, które osiągały sukces łączyła bardzo dobra współpraca w zespole – każdy w zespole intuicyjnie spełniał się w pewnej roli i nie przeszkadzali sobie nawzajem.

Problem rodzi się wtedy, kiedy ludzie nie potrafią zdefiniować swojej roli, nie wiedzą co właściwie mają wnosić do zespołu, patrzą jedynie na swoje obowiązki lub jest zbyt wiele podobnych osób, co rodzi konkurencje i niezdrowe konflikty, lub właśnie w którymś obszarze brakuje ludzi.

Dr M. Belbin wyodrębnił początkowo 8 ról, wynikających między innymi z naszych predyspozycji psychologicznych, choć wpływ na zajmowaną rolę w danym zespole mają też np. obowiązki jakie pełnimy, oraz osoby z którymi tworzymy zespół – może zdarzyć się tak, że ktoś z podobną do nas osobowością, lecz mocniejszym charakterem zajmie rolę, do której mamy największe predyspozycje, a my zajmiemy inną, do której mamy predyspozycje na 2 czy 3 miejscu.

Jeśli zespół jest duży konkretne role się powielają – najczęściej związane ze specyfiką naszej pracy np. w biurze turystycznym, gdzie najważniejsze są relacje z wczasowiczami więcej może być osób nastawionych na ludzi, na relacje.

Z kolei w zespole z mniejsza ilością osób, każda z nich najczęściej bierze na siebie 2 -3 role. Bardzo ważne jest dla dobrej pracy zespołu, żeby każdy z 8 obszarów był zagospodarowany oraz żeby zachodziła między nimi równowaga liczebna. W opracowaniach teorii ról grupowych znaleźć można jeszcze 9 rolę – specjalisty, którego nie umieszczono w teście psychologicznym.

Jest to rola wynikająca nie z naszych predyspozycji psychologicznych, a wiedzy merytorycznej, w zakresie jakim zajmuje się nasza organizacja, zatem trudno zbadać ja w teście psychologicznym, jednakże jest niezwykle istotna dla powodzenia pracy zespołu. Warto zbadać testem jakie role zajmują członkowie naszego zespołu i czy w zespole znajdują się wszystkie role i w miarę równej proporcji.

Ważne, żeby w trakcie rozwiązywania testu wszyscy skupili się na postawach jakie przyjmują konkretnie w tym zespole, z uwagi na to, że w innych grupach ze względu właśnie na inne obowiązki i inną siłę naszego charakteru, a także często inne priorytety (np. w życiu zawodowym skupianie się na profesjonalizmie, efektywnym pracowaniu, a w życiu prywatnym na relacjach z najbliższymi) możemy pełnić inne role, a mieszanie różnych postaw da złe wyniki. Przyjrzyjmy się poszczególnym rolom. 

1. Koordynujący Lider

To ktoś potrafiący zwiększyć efektywność zespołu poprzez właściwą koordynację działań jego członków. Istotą jego postępowania jest zachęta, przekonywanie, godzenie kontrowersji, słuchanie opinii innych. Ma zdolność wciągania i angażowania w działanie wszystkich członków zespołu tak, aby jak najlepiej wykorzystać ich indywidualne możliwości.

2. Ambitny Komendant

To osoba o wysokiej motywacji i potrzebie osiągnięć próbująca zmusić zespół do stawiania coraz ambitniejszych celów i bardziej intensywnego działania. Jako typ ambitnego lidera gromi innych za opieszałość, spoczywanie na laurach i bezwładność. Jednak w odróżnieniu od Koordynatora istotą jego działania jest ostra krytyka, wymuszanie i obrażanie, co rodzi opór i wywołuje sytuacje konfliktowe.

3. Kreatywny Pomysłodawca.

Jest to osoba kreatywna, opierająca się na wyobraźni i niestandardowym podejściu do zagadnień.
 Lubi pracować w samotności i skupiać się na poszukiwaniu nowatorskich rozwiązań problemów
przed którymi stanęła grupa. Często w swoich pomysłach nie liczy się z realiami obowiązujących procedur i ograniczeń, za co jest krytykowana przez praktycznie nastawionych członków zespołu.

4. Wszędobylski Łącznik

To osoba posiadająca rozliczne kontakty, dzięki którym potrafi dotrzeć do różnych miejsc i informacji przydatnych dla zespołu. Jest osobą niezwykle uzdolnioną interpersonalnie, entuzjastyczną i przyjazną, dzięki czemu jest bardzo dobrze odbierana przez innych. Ma zdolność do kontaktowania ludzi i uczestniczenia w negocjacjach. Jest też bardzo dobrym ambasadorem grupy na zewnątrz.

5. Racjonalny Analityk

Jest to osoba o głębokiej wnikliwości i wysokiej inteligencji, krytyczna i obiektywna, z natury małomówna. Zwykle przyjmuje w zespole pozycję osoby stojącej z boku i obserwującej. Wkracza wtedy, gdy ma zapaść rozstrzygająca decyzja. Jest nieoceniona w bezstronnej, rzeczowej analizie faktów, która pomaga grupie w wypracowaniu najlepszej decyzji, w sytuacji burzliwego ścierania się przeciwstawnych pomysłów. 

6. Dusza Zespołu

Jest to osoba ciepła, łatwo nawiązująca kontakty, wrażliwa na emocje innych. Najważniejsze jest dla niej utrzymanie dobrej atmosfery w zespole. Dzięki swym zdolnościom dyplomatycznym pomaga neutralizować problemy interpersonalne w zespole, likwidować napięcia i łagodzić konflikty. Szczególnie przydatna w sytuacjach wewnętrznej walki pomiędzy członkami zespołu, niekonstruktywnej dyskusji, nadmiernej krytyki czy nagonki na jednego z członków zespołu.

7. Finiszujący Perfekcjonista.

To osoba bardzo skrupulatna i zdyscyplinowana, skoncentrowana na jakości i metodycznym postępowaniu z dbałością o szczegóły. Czuje się osobiście odpowiedzialny za przebieg i wyniki pracy zespołu. Stale zadręcza się niepokojem o to, czy wszystko idzie dobnze i stara się zapobiegać katastrofom poprzez sprawdzanie detali. Lubi doprowadzać sprawy do końca i „dopinać na ostatni guzik”.

8. Praktyczny Realizator

To osoba praktyczna, operatywna, nastawiona na konkretne działanie. Potrafi ocenić realność i szansę powodzenia projektów oraz wdrażać plany i marzenia w czyn. Jest doskonałym wykonawcą projektów wymyślonych przez innych. w pracy zespołowej koncentruje się na organizowaniu pracy i praktycznym wykorzystaniu zasobów posiadanych przez zespół (ludzie i ich umiejętności, narzędzia, środki, metody).” (Opracowanie testu dostępnego w internecie)

Ważne jest zrozumienie, że każda z tych osób jest równie ważna, każda niesie za sobą korzyści dla zespołu, ale każda także wady. Role te dzielimy na 3 grupy – Intelektualną (Kreatywny pomysłodawca, Racjonalny analityk, Specjalista), Społeczną (Koordynujący lider, Wszędobylski łącznik, Dusza zespołu), Zadaniową (Ambitny komendant, Finiszujący perfekcjonista, Praktyczny realizator).

Osoby, którym role wychodzą z grupy Intelektualnej są ro bardzo często osoby, które właśnie wolą pracę indywidualną, choć nie wszyscy. Są to osoby, które mają rozbudowany tok myślowy, dzięki któremu zespół otrzymuję nowe pomysły, racjonalne argumenty, oraz wiedzę merytoryczną, ale z kolei ta grupa najmniej ze sobą współpracuje i nie potrafi podjąć decyzji.

Najczęściej kreatywny pomysłodawca szuka jeszcze więcej pomysłów, analityk chciałby mieć jeszcze więcej danych, a specjalista zagłębić się w wiedzę, jednak nikt z nich nie chce szybko podjąć decyzji i jeśli pracowaliby sami świetnie przeszliby przez pierwszą fazę – obmyślenie nowego planu, przeanalizowanie go, ale nie rozpoczęliby jego realizacji. 

Zadaniowcy z kolei świetnie realizują zadania, ambitnie, szybko, perfekcyjnie, jednakże, gdyby nie Intelektualiści nie mieliby co realizować. Do tego zadaniowcy poprzez swoje ambicje często ze sobą konkurują i wchodzą w konflikty, co może doprowadzić do bardzo złej atmosfery w zespole, niszczącej współpracę członków zespołu.

Gdyby jednak ich nie było zadania nie byłyby tak szybko i rzetelnie zrealizowane. Społecznicy natomiast budują współpracę w zespole, poprawiają atmosferę i reprezentują grupę na zewnątrz. Za to najchętniej pracują wtedy, kiedy czują się dobrze w zespole, mają mniej ambicji, pracują wolniej. Gdyby jednak nie ich pogoda ducha, motywacja, wsparcie całego zespołu pozostali członkowie nie współpracowaliby ze sobą, ani nie godzili, do tego nawiązywaliby mało relacji na zewnątrz.

Każda z tych grup jest potrzebna i zakrywa braki drugiej. Jeśli nie wyrównamy ilości ról w naszych zespołach, nie zdefiniujemy obszaru, którym nikt się w zespole nie zajmuje nie będziemy w stanie pracować jako zespół w pełni efektywnie.