Wpływ zanieczyszczeń plastikowych na ekosystemy wodne stanowi coraz poważniejszy problem, który wywołuje liczne wyzwania dla środowiska, organizmów wodnych i ludzi. W ostatnich dekadach nastąpił gwałtowny wzrost produkcji plastików. Niewłaściwe zarządzanie odpadami plastikowymi spowodowało, że plastik stał się powszechnym składnikiem ekosystemów wodnych na całym świecie.
Mówi się o tak dużych ilościach plastiku, że w efekcie tworzy się zupełnie nowy ekosystem nazywany przez naukowców „plastisfera”.
Oto główne wyzwania i potrzeba działań, które należy podjąć w celu ograniczenia tego szkodliwego wpływu.
Bioakumulacja i toksyczność
Zanieczyszczenia plastikowe składają się z różnorodnych substancji chemicznych, w tym substancji toksycznych i trujących. Kiedy mikroplastik i drobne cząstki plastiku trafiają do wód, organizmy wodne, takie jak ryby i skorupiaki, mogą je połykać.
Plastik może również działać jako nośnik innych toksycznych zanieczyszczeń, które są absorbowane przez organizmy morskie. W efekcie – przenikają w górę łańcucha pokarmowego. To prowadzi do bioakumulacji substancji toksycznych w organizmach, co staje się zagrożeniem dla zdrowia zwierząt i ludzi.
Wpływa na bioróżnorodność
Ekosystemy wodne są domem dla różnorodnych form życia, od mikroskopijnych organizmów po ogromne ssaki morskie. Zanieczyszczenia plastikowe mogą powodować śmiertelne obrażenia u organizmów wodnych. Wpływają na ich zdolność do przetrwania, rozmnażania się i utrzymania równowagi ekologicznej.
Spadek populacji pewnych gatunków, zwłaszcza tych na wyższych poziomach łańcucha pokarmowego, może mieć dalekosiężne skutki dla całego ekosystemu.
Zaburzenie ekosystemów morskich
Plastikowe odpady mogą prowadzić do fizycznego uszkodzenia ekosystemów morskich. Na przykład sieci rybackie i innego sprzętu rybackiego, które są pozostawiane na morzu, mogą stać się pułapkami dla organizmów wodnych, prowadząc do przypadkowego odławiania i śmierci zwierząt.
Zagrożenie dla ptaków i zwierząt morskich
Ptaki morskie, foki, wieloryby i inne zwierzęta morskie są szczególnie podatne na zanieczyszczenia plastikowe. Ptaki często mylą kolorowe kawałki plastiku z pożywieniem i połykają je, co może prowadzić do ich zatrucia i zgonu.
Zablokowane przewody pokarmowe i poważne obrażenia wewnętrzne są częstymi skutkami spożywania plastikowych odpadów przez zwierzęta morskie.
Trudności w usuwaniu plastikowych odpadów
Plastik ma długą żywotność i bardzo wolno ulega biodegradacji w środowisku wodnym. Odpady plastikowe mogą dryfować tysiące kilometrów w morzach i oceanach, przenosząc się na odległe obszary i zanieczyszczając wody przybrzeżne oraz miejsca odległe od źródeł zanieczyszczeń.
Pilna potrzeba działań
Aby zmniejszyć wpływ zanieczyszczeń plastikowych na ekosystemy wodne, niezbędne są radykalne działania. Kluczowym celem jest ograniczenie produkcji plastików jednorazowego użytku oraz zwiększenie recyklingu i ponownego wykorzystania plastikowych odpadów.
Czy plastik może być eko?
Wbrew obiegowej opinii plastik może być bezpieczny dla środowiska naturalnego. Warunkiem jest jednak zastosowanie w jego produkcji nowoczesnych rozwiązań technologicznych z wykorzystaniem polimerów naturalnych (biodegradowalnych). To dzięki nim uzyskane produkty są nieszkodliwe dla zdrowia.
W odróżnieniu od tradycyjnych polimerów mających szerokie zastosowanie w produkcji tworzyw sztucznych, te mogą mieć drugie życie i w znacznym stopniu wspomóc produkcję rolną.
Niemalże każda plastikowa torba, pudełko, folia czy butelka ma w składzie polimery syntetyczne. Znaleźć je można również między innymi w takich artykułach jak kleje, farby, smary czy lakiery.
Polimery syntetyczne są niczym innym jak pochodną ropy naftowej.
Okazuje się jednak, że przy pomocy grupy związków chemicznych o zbliżonych właściwościach, które uzyskuje się z surowców roślinnych ulegających biodegradacji, można wytworzyć bardziej ekologiczną wersję tradycyjnych polimerów.
Przykładem plastiku biodegrodawalnego jest folia do ściółkowania upraw będąca wynikiem długoletnich prac badawczych BASF. Produkt ten wykazuje przydatne właściwości takie jak: optymalizacja plonów, odporność na promieniowanie słoneczne oraz wysokie parametry hydroizolacyjne w glebie.
Wykorzystanie polimerów biodegradowalnych
Plastik biodegradowalny jest idealnym rozwiązaniem – charakteryzuje się podobną trwałością do plastiku syntetycznego, przy czym jest bezpieczny dla zdrowia i środowiska naturalnego. Polimery naturalne pochodzą z naturalnych cukrów – glukozy oraz fruktozy – składników ulegających w naturalnych warunkach rozkładowi.
Wytworzenie produktów plastikowych z naturalnych polimerów jest mniej energochłonne, a tym samym tańsze.
Plastikowe materiały wykonane przy wykorzystaniu naturalnych polimerów zamiast zasilać wysypiska śmieci, mogą stanowić materiał kompostownika, który będzie zasilał uprawy rolne.
Dowiedz się więcej: https://www.ekologia.pl/srodowisko/ochrona-srodowiska/plastik-moze-byc-eko,22186.html
Zielone polimery na Politechnice Łódzkiej
Wpływ zanieczyszczeń plastikowych na ekosystemy wodne stanowi pilny problem, który wymaga natychmiastowego działania na wielu poziomach: od jednostkowych działań zmniejszających produkcję plastiku po globalne inicjatywy wspierające innowacje w zarządzaniu plastikowymi odpadami. Wprowadzenie innowacyjnych technologii i alternatywnych materiałów, które są bardziej przyjazne dla środowiska, jest kluczowym krokiem w kierunku zrównoważonej przyszłości.
