Jak wynika z analizy rok 2022 w Polsce określić można jako wyjątkowo ciepły i suchy. Średnia temperatura powietrza wyniosła 9,5°C. To o 0,8°C więcej w porównaniu do średniej wyliczonej za lata 1991-2020 i 2,09°C względem połowy ubiegłego wieku. IMGW podkreśla, że w ciągu ostatnich 40 lat znacznie wzrosło tempo ocieplenia w dużych miastach. Miesiącami z najwyższą dodatnią anomalią temperatur okazały się czerwiec, sierpień, październik i grudzień.
Rozkład średniej temperatury w Polsce w 2022 roku, źródło: Klimat Polski 2022/IMGW
Zjawisko ocieplenia klimatu i jego skutki
Ocieplenie klimatu to zjawisko wzrostu średniej temperatury na Ziemi, spowodowane przede wszystkim działalnością człowieka i emisją gazów cieplarnianych do atmosfery.
Według danych z cząstkowego raportu Światowej Organizacji Meteorologicznej o stanie globalnego klimatu za rok 2022 średnia globalna temperatura powietrza w okresie styczeń-wrzesień wyniosła 1,15 st. Celsjusza powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej.
Jednym z bezpośrednich efektów zwiększenia temperatury na Ziemi jest topnienie lodowców w Alpach oraz pokrywy lodowej w Grenlandii, gdzie we wrześniu zamiast śniegu padał deszcz. Zjawisko ocieplenia klimatu nie pozostaje również obojętne dla mórz i oceanów. 10 procent całkowitego wzrostu poziomu morza, który IMGW śledzi od 30 lat dzięki pomiarom satelitarnym, miało miejsce w ciągu ostatniego 2,5 roku. Tempo wzrostu podwoiło się od 1993 roku.
Jakie jeszcze skutki przynosi ocieplenie klimatu?
Ekstremalne zjawiska pogodowe
Ocieplenie klimatu przyczynia się do wzrostu częstotliwości i intensywności ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak huragany, powodzie, susze i fale upałów. W ostatnich latach obserwowano wzrost liczby intensywnych huraganów na Atlantyku. Jednym z nich był huragan Harvey w 2017 roku, który spowodował olbrzymie zniszczenia w Teksasie.
Topnienie lodowców i podnoszenie poziomu morza
To jeden z najbardziej znaczących skutków zmiany klimatu. Wzrost temperatury powoduje topnienie lodowców na biegunach i górskich obszarach. Prowadzi to do podnoszenia poziomu morza, zagrażając wybrzeżom i wyspom na całym świecie. Przykładowo, Antarktyda Zachodnia i Grenlandia doświadczają obecnie szybkiego topnienia, co przyczynia się do wzrostu poziomu morza.
Zmiany w ekosystemach
Ocieplenie klimatu wpływa na ekosystemy na całym świecie. Powoduje zmiany w rozmieszczeniu gatunków, migracje zwierząt, zmniejszenie bioróżnorodności i zakłócenia w łańcuchach pokarmowych. Na przykład, koralowce są podatne na wybielanie, gdy temperatura wody wzrasta, co prowadzi do zniszczenia raf koralowych.
Jak przeciwdziałać negatywnym zmianom klimatu?
- Zapobieganie ekstremalnym zjawiskom pogodowym poprzez ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Możemy zmniejszyć nasz własny ślad węglowy poprzez oszczędzanie energii, korzystanie z energii odnawialnej, ograniczanie emisji z pojazdów, redukcję zużycia wody i promowanie zrównoważonej produkcji i konsumpcji.
- Ograniczenie topnienia lodowców i podnoszenia poziomu morza poprzez redukcję emisji gazów cieplarnianych. Ważne jest również wspieranie działań na rzecz adaptacji, takich jak ochrona wybrzeża, inwestowanie w systemy odporności na powodzie i podnoszenie świadomości na temat zmian klimatu.
- Ochrona i odnowa ekosystemów, poprzez promowanie zrównoważonych praktyki rolniczych i leśnych, zachowanie i przywracanie siedlisk przyrodniczych oraz ograniczenie wycinki lasów.
Literatura dotycząca ocieplenia klimatu
- Zmiana klimatu 2022 – Zagrożenia, adaptacja i wrażliwość
- Raporty IPCC:
Piąty raport oceniający (AR5) – został opublikowany w latach 2013-2014 i zawierał najbardziej aktualne informacje na temat zmian klimatu. Można go znaleźć na oficjalnej stronie IPCC: https://www.ipcc.ch/report/ar5/
Szósty raport oceniający (AR6) – obecnie w fazie przygotowawczej, z planowaną publikacją kolejnych części w latach 2021-2022. Będzie on kontynuował i aktualizował wiedzę na temat zmian klimatu.
- „The Uninhabitable Earth: Life After Warming” – David Wallace-Wells
- „The Water Will Come: Rising Seas, Sinking Cities, and the Remaking of the Civilized World” – Jeff Goodell
Skutki ocieplenia klimatu są powszechne i mają poważne konsekwencje dla naszej planety. Każdy z nas może przyczynić się do zapobiegania tym zmianom poprzez podejmowanie działań na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, oszczędzania energii, promowania zrównoważonej konsumpcji i wspierania działań na rzecz ochrony środowiska.
